Konferencja nt. Aktualne problemy transportu zbiorowego w miastach i aglomeracjach PTZ’25 (VI edycja) odbyła się w dniach 25 – 26 września 2025 roku w Krakowie. Zorganizowało ją SITK RP Oddział w Krakowie przy współudziale Katedry Systemów Transportowych i Logistycznych Politechniki Krakowskiej. Tradycyjnie od kilku lat patronat honorowy nad wydarzeniem pełnił Mirosław Boryczko – Przewodniczący Rady Małopolskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa, a honorowy protektorat – Komitet Nauki Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji RP. Konferencja objęta była partnerstwem Miasta Krakowa.

Przewodniczącym Komitetu Naukowo-Programowego konferencji był prof. dr hab. inż. Wiesław Starowicz, funkcję Sekretarza Naukowego sprawowała dr inż. Aleksandra Ciastoń-Ciulkin. Pracom Komitetu Organizacyjnego przewodniczył I wiceprezes Oddziału SITK RP w Krakowie Grzegorz Dyrkacz, a sekretarzem konferencji była Sabina Puławska-Obiedowska. Tematyka konferencji obejmowała następujące zagadnienia:

• metro w Polsce – plany, uwarunkowania, ograniczenia i wyzwania. Metro w Krakowie.
• problemy integracji transportu pasażerskiego na obszarze aglomeracji i regionu,
• optymalizacja procesów transportu zbiorowego,
• zbieranie i przetwarzanie danych dotyczących publicznego transportu zbiorowego, w tym Big Data,
• raportowanie ESG w spółkach realizujących usługi w publicznym transporcie zbiorowym,
• strategie i narzędzia dekarbonizacji publicznego transportu zbiorowego,
• odporność systemów transportu zbiorowego na zagrożenia,
• doświadczenia w przygotowaniu, wdrażaniu i ocenie realizacji planów zrównoważonej mobilności (SUMP),
• problemy finansowania i inne finansowe aspekty funkcjonowania PTZ,
• rola i znaczenie transportu kolejowego w obsłudze aglomeracyjnych i regionalnych przewozów pasażerskich,
• innowacyjne rozwiązania dla transportu zbiorowego (m.in. pojazdy autonomiczne, elektryczne, hybrydowe),
• dostępność (przestrzenna, informacyjna, czasowa, gałęziowa) i jakość transportu zbiorowego.

W Konferencji uczestniczyło 114 osób reprezentujących 45 uczelni, firm i instytucji w całym kraju. Obrady odbywały się w sali konferencyjnej w TAURON Arenie w Krakowie przy ul. Lema 7 oraz w Hotelu Swing przy ulicy Dobrego Pasterza 124.

Uczestników konferencji oraz obecnych gości specjalnych powitali organizatorzy: Grzegorz Dyrkacz i Sabina Puławska-Obiedowska. Wśród gości specjalnych powitani zostali:

• Mirosław Boryczko (przewodniczący Rady Małopolskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa),
• Komitet Nauki Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji RP,
• Marek Bauer (prorektor Politechniki Krakowskiej ds. studenckich),
• Prof. Wiesław Starowicz (prezes honorowy SITK RP, Przewodniczący Komitetu Naukowo-Programowego konferencji),
• Tomasz Jemczura (Naczelnik Wydziału Ruchu Drogowego komendy Miejskiej Policji w Krakowie),
• Daniel Kubek (kierownik Katedry Systemów Transportowych i Logistycznych w Politechnice Krakowskiej),
• Aleksandra Ciastoń-Ciulkin (sekretarz Komitetu Naukowo-Programowego konferencji),
• Robert Tomanek (były rektor Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach),
• Wojciech Bąkowski (profesor Uniwersytetu Szczecińskiego),
• Andrzej Rudnicki (profesor Politechniki Krakowskiej),
• Piotr Kisielewski (profesor Politechniki Krakowskiej),
• Maciej Kruszyna (profesor Politechniki Wrocławskiej),
• Aleksander Sobota (profesor Politechniki Śląskiej, Zastępca Dyrektora ZTM ds. Przewozów w Katowicach),
• Renata Żochowska (profesor Politechniki Śląskiej),
• Andrzej Krych (profesor Politechniki Poznańskiej),
• Łukasz Szewczyk (dyrektor Zarządu Inwestycji Miejskich w Krakowie),
• firma EIB S.A.

Jako pierwszy w imieniu gości specjalnych głos zabrał Marek Bauer. Wyraził zadowolenie, że rośnie liczba uczestników konferencji oraz że odbywa się ona w szczególnym momencie, kiedy dzień wcześniej ogłoszone zostały oficjalne plany przebiegu metra w Krakowie, w przygotowaniu których uczestniczyły badaczki i badacze z Katedry Systemów Transportowych i Logistycznych w Politechnice Krakowskiej. Na koniec życzył udanej konferencji, ciekawych dyskusji i miłych wrażeń podczas pobytu w Krakowie.

Następnie Wiesław Starowicz w imieniu SITK powitał wszystkich uczestników konferencji przypominając, że konferencja PTZ jest trzecią ważną konferencją organizowaną przez Oddział SITK w Krakowie (po NOVKOL i NOVDROG). Zauważył, że szczególnie istotnym dla krakowian jest pytanie czy jesteśmy bliżej budowy metra, a referaty na ten temat będą przedmiotem obrad tej konferencji. Ponadto prof. Starowicz gorąco zachęcał autorów do przygotowania referatów w formie pisemnej, która będzie mogła być wydrukowana w miesięczniku Transport Miejski i Regionalny i pozwoli zapoznać się z ich treścią szerokiej grupie inżynierów, praktyków i studentów.

Kolejnym mówcą był Tomasz Jemczura, który podkreślił wysoki poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego w Krakowie, również realizowanego przez prowadzących pojazdy MPK. Życzył ciekawych obrad oraz skutecznych wdrożeń ambitnych projektów.

Dziękując gościom i podsumowując ich wystąpienia Grzegorz Dyrkacz podziękował za zaangażowanie i pracę członkom Komitetu Organizacyjnego. Sabina Puławska-Obiedowska wyraziła zadowolenie z kolejnego spotkania i udziału tak wielu osób w konferencji oraz poinformowała o programie, sesjach i wycieczkach technicznych planowanych podczas konferencji.

Obrady odbywały się w trzech sesjach w pierwszym dniu obrad i dwóch w drugim dniu, wygłoszono 23 referaty.

Obrady I sesji, dotyczącej problemów metra, prowadził prof. Wiesław Starowicz. Pierwsze dwa referaty: „Urbanizacyjne oraz społeczno-ekonomiczne skutki budowy systemów metra na przykładach ze świata” Justyny Brzezickiej i „Okoliczności planowania metra – kontekst wrocławski” Macieja Kruszyny dotyczyły wpływu metra na zagospodarowanie przestrzenne jego otoczenia i całego miasta. J. Brzezicka pokazała konkretne przykłady pozytywnego wpływu w postaci skutków urbanizacyjnych, ekonomicznych i społecznych, ale również negatywne, jak zagrożenia przeorganizowania sąsiedztwa pod względem struktury społeczności, zjawisk filtracji i gentryfikacji. M. Kruszyna przedstawił koncepcję rozwiązania obsługi dużych potoków pasażerów we Wrocławiu z wykorzystaniem transportu szynowego (tramwaj i kolej) oraz podziemnego tunelu kolejowego.

Pozostałe 3 referaty w tej sesji dotyczyły koncepcji przebiegu trasy linii metra w Krakowie, która dzień wcześniej została zaprezentowana podczas konferencji w ICE Kraków przez prezydenta Aleksandra Miszalskiego w ramach „Studium kierunków rozwoju metra w Krakowie”. Zaprezentowali je: Marek Grochowicz (Urząd Miasta Krakowa) – „Jak zaprojektowaliśmy metro w Krakowie? Praca zespołu zadaniowego”, Michał Mirosław  – „Sieć metra w Krakowie – przebiegi tras linii i ich uzasadnienia” oraz Aleksandra Faron – „Metro w Krakowie a uwarunkowania przestrzenne”. M. Grochowicz przedstawił kolejne etapy modyfikacji trasy przebiegu metra od koncepcji w studium ILF do jej nowej rekomendowanej trasy (z Kombinatu do  Opatkowic i Kurdwanowa). M. Mirosław podkreślił, że w założeniach ogólnych przyjęto w pierwszej kolejności optymalizację rozwiązań z punktu widzenia pasażerów, a potem uwzględnianie uwarunkowań technicznych i dostosowywanie ich do rozwiązań najkorzystniejszych dla pasażerów. A. Faron pokazała wieloaspektowy wpływ budowy metra na zagospodarowanie przestrzenne otoczenia i rozwiązywanie potrzeb mieszkańców (skrócenie czasu podróży, lepsza dostępność, mniejsza uciążliwość przesiadek, połączenie Metropolii z miastem, rozwój lokalnych centrów, aktywizacja zaniedbanych obszarów miasta). W burzliwej dyskusji po referatach tej sesji M. Grochowicz zapewnił, że są już poszukiwane sposoby na pokrycie środków własnych miasta (10-15%) oraz pełnego finansowania budowy metra. Na pytanie A. Soboty o branie pod uwagę względów finansowych podczas opracowywania koncepcji przebiegu tras metra M. Grochowicz podkreślił, że będą obsługiwane ważne dla rozwoju miasta rejony (N. Huta i Opatkowice). M. Mirosław dodał, że stąd bierze się koncepcja linii jako średnicowej o wysokiej częstotliwości kursowania (co 2 min) i pojazdach autonomicznych (już rozpoczęto rozmowy z producentami pojazdów) o długości 60 m (łącznie przepustowość 70 tys. osób na godzinę). Trasa metra jest wytyczona, ale miasto projektuje dalej, jak zapewnić obsługę komunikacyjną mieszkańców całego miasta i jego rozwój gospodarczy.

Po zakończeniu tej sesji odbyła się wycieczka po TAURON Arenie Kraków – największej hali widowiskowo-sportowej w Polsce. Przewodnikiem był Hubert Kapuściński (główny specjalista w Dziale Marketingu, Sponsoringu i PR), który zaprowadził uczestników do loży VIP, na najwyżej położone miejsca (poziom C), na platformę dolną (poziom 0) i do małej hali, przedstawił historię (10 lat funkcjonowania), najważniejsze i najciekawsze imprezy, wydarzenia i eventy, które miały tutaj miejsce oraz możliwości techniczne, które można wykorzystać w Tauron Arenie.

Przewodniczącym II Sesji był profesor Robert Tomanek. Przedstawiono w niej 6 referatów dotyczących zagadnień organizacji publicznego transportu zbiorowego. W pierwszym referacie tej sesji „Problemy integracji przewozów pasażerskich w regionie” prof. Wojciech Bąkowski zwrócił uwagę na dwa podstawowe problemy integracji: systemu finansowego (trudny do realizacji) i procesu przewozowego (łatwiejszy) oraz wyzwania i zagrożenia ich realizacji przez samorządy.

W kolejnym referacie „Perspektywa nauk o polityce publicznej, jako inspiracja w procesie wdrażania planów zrównoważonej mobilności miejskiej (SUMP)” Daniel Wrzoszczyk przedstawił znaczenie polityki publicznej jako świadomego i ukierunkowanego działania, które obejmuje trzy podstawowe kroki: diagnozę problemu, definicję podmiotów władzy odpowiedzialnych za realizację celu i listę działań w celu realizacji celu. Jako ilustrację autor przedstawił wdrażanie metropolitalnego biletu w Krakowie i województwie.

Następnym mówcą był prof. Robert Tomanek, który w referacie „Ślad węglowy przedsiębiorstwa miejskiego transportu zbiorowego – metodologia, wyniki i zarządzanie” przedstawił metodologię obliczania CCF w przedsiębiorstwach PTZ, wyniki obliczeń dla obszaru GZM, z których wynika, że przedsiębiorstwa PTZ są liderami dekarbonizacji miast oraz transportu. W referacie „Planowanie brygad mieszanej floty pojazdów z możliwością przesunięć czasowych kursów” prof. Piotr Kisielewski (współautorzy: Marek Karkula, Jerzy Duda) pokazał metodologię obliczeń redukcji wymaganej liczby pojazdów, która prowadzi do znaczącego zmniejszenia kosztów operacyjnych i pewnej poprawy efektów jakościowych.

Marek Bauer w referacie „Analiza struktury czasu przejazdu tramwajów na trasie KST: Dworzec Towarowy – Górka Narodowa” przedstawił metodykę badań czasu przejazdu tramwajów na badanym odcinku oraz propozycje dalszych działań usprawniających ruch i prędkość komunikacyjną tramwajów.

Ostatni referat w tej sesji wygłosił prof. Wiesław Starowicz nt. „Problemy doskonalenia jakości usług miejskiego transportu zbiorowego”. Skonstatował z żalem, że dzisiaj doskonalenie jakości transportu zbiorowego opiera się na wyobrażeniu organizatora transportu zbiorowego oraz kontrolowaniu warunków zapisanych w umowie z operatorem. Nie bierze się pod uwagę potrzeb pasażerów, nie prowadzi się badań preferencji pasażerów. Tymczasem nadal obowiązuje polska norma („Transport – Logistyka i usługi – Publiczny transport pasażerski – Definicje, cele i pomiary dotyczące jakości usług”) regulująca zagadnienia dostosowania jakości usług w publicznym transporcie pasażerskim do oczekiwań pasażerów. Ocena jakości powinna brak pod uwagę punkt widzenia pasażer i oceniać stopień zaspokojenia stwierdzonych potrzeb przewozowych pasażerów, które powinny być ujęte we wzorcu (zawierającym preferencjach pasażerów). W dyskusji na zakończenie tej sesji najwięcej pytań dotyczyło problemów jakości publicznego transportu zbiorowego i obowiązywania ustawy.

W III sesji przedstawiono 5 referatów, obradom przewodniczył profesor Aleksander Soboda. W pierwszym referacie „Zastosowanie rozwiązań cyfrowych w Kolejach Małopolskich w celu poprawy jakości świadczonych usług” – Iwona Zwierzyk-Klimek przedstawiła nowoczesne rozwiązania techniczne (aplikacje zakupu biletów i planowania podróży, system dynamicznej informacji pasażerskiej, zliczania pasażerów, monitoringu wideo, aplikacja dyspozytorska, podsystem diagnostyki pokładowej, symulator jazdy dla maszynistów, e-karta pracy dla drużyn pociągowych), które ułatwiają korzystanie z oferty Kolei Małopolskich pasażerem oraz zarządzanie przedsiębiorstwem, przyczyniają się też do stałego wzrostu popytu na przewozy.

Arkadiusz Drabicki (współautor Konrad Chwastek) w referacie „Wykorzystanie systemów automatycznego zliczania pasażerów (APC) do dostarczania informacji o napełnieniu pasażerskim w czasie rzeczywistym” przedstawił możliwości pozyskiwania i wykorzystywania informacji o napełnieniu pasażerskim. W referacie „Wpływ dostępności do transportu zbiorowego na zachowania transportowe mieszkańców zespołu osiedli Płaszów i Zabłocie w Krakowie” Szymon Tyranowski omówił wyniki swoich badań dotyczących wyboru sposobu wykonywania codziennych podróży w zależności od dostępności środków publicznego transportu zbiorowego.

Karol Gocyła (współautorzy: Aleksander Sobota, Renata Żochowska) w referacie „Badanie wybranych czynników wpływających na zużycie energii automatów biletowych ZTM” przedstawił wyniki badań zużycia energii w różnych typach automatów biletowych. W ostatnim referacie tej sesji „Doświadczenia Zarządu Transportu Metropolitalnego w organizacji przewozów na czas prowadzenia robót na linii kolejowej E65 w Katowicach” Aleksander Sobota (współautor Renata Żochowska) przedstawił złożone problemy, z jakimi zmagał się ZTM w związku z przebudową katowickiego węzła kolejowego.

Dyskusja na zakończenie tej sesji była bardzo ożywiona. Prof. Bąkowski pytał, czy nie lepiej przewozy MLD realizować w formie outsourcingu. W odpowiedzi Iwona Zwierzyk-Klimek wskazała, że obecna formuła zapewnia realizację szerokiej oferty dla pasażerów i wyższą elastyczność w sytuacji zakłóceń organizacyjnych, możliwość stałego podwyższania wzorców jakości. Koszty realizacji przewozów co prawda rosną, ale są porównywalne do obserwowanych w Republice Czeskiej.

Wieczorem uczestnicy konferencji starym zabytkowym pojazdem (Ikarus 620) przejechali z miejsca zakwaterowania w Hotelu Swing nad Wisłę do Hotelu Hilton Garden Inn, gdzie zaplanowano uroczystą kolację oraz transportową niespodziankę w postaci przejazdu nowoczesnym Diabelskim Młynem o nazwie Cracow Eye na Bulwarze Wołyńskim z uroczymi wieczornymi widokami na najważniejsze zabytki Krakowa.

Obrady w sesji IV prowadziła dr inż. Aleksandra Ciastoń-Ciulkin. W kolejnych 4 referatach autorzy omawiali:

• Tomasz Czauderna – „Przegląd rozwiązań konstrukcyjnych układów napędowych tramwajów niskopodłogowych z uwzględnieniem eksploatowanych przez MPK SA w Krakowie”,
• Ziemowit Pliszewski – „Doświadczenia oraz ocena efektywności z eksploatacji autobusów wodorowych”,
• Andrzej Krych i Elżbieta Plucińska – „Podejście probabilistyczne w wyznaczaniu czasów kursowych w sieciach tramwajowych”,
• Andrzej Rudnicki – „Odporność systemów pasażerskiego transportu zbiorowego na zagrożenia – wybrane aspekty”.

W dyskusji padło m.in. pytanie prof. W. Bąkowskiego: czy warto inwestować w wodór skoro jest coraz czystsza energia elektryczna. W odpowiedzi przyznano, że paliwo wodorowe jest na razie jeszcze droższe od energii elektrycznej, ale pozwala na dłuższe zasięgi przejazdu pojazdów bez tankowania (tankowanie trwa też krócej), a ponadto ważna jest dywersyfikacja źródeł zasilania (m.in. z powodu blackout’ów), jak również w oczekiwaniu na zmiany technologiczne, które pozwolą na obniżenie kosztów zasilania wodorem.

W ostatniej sesji zaprezentowano 3 referaty. Obradom przewodniczyła Sabina Puławska-Obiedowska. Mariusz Soboń (współautor Sabina Puławska-Obiedowska) w referacie „EIT Urban Mobility – Innowacyjne rozwiązania dla zrównoważonego transportu w miastach” pokazał przykłady inicjatyw Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii dla wspierania konkurencyjności, zrównoważonego rozwoju i tworzenia nowych miejsc pracy.

Mariusz Dudek (współautor Wiesław Dźwigoń) zaprezentował referat: „Badanie zachowań transportowych jako element tworzenia Planu Mobilności dla Politechniki Krakowskiej” i omówił wyniki badań sondażowych w zakresie podziału zadań przewozowych na dwóch kampusach Politechniki Krakowskiej wśród studentów i pracowników.

Ostatni referat „Okiem praktyka. Projekt nowych rozwiązań legislacyjnych w obszarze likwidacji wykluczenia komunikacyjnego w Polsce” przedstawił Mariusz Opaliński. Autor zwracał uwagę na kontrowersyjne zapisy w nowej ustawie, które w imię walki z wykluczeniem komunikacyjnym przerzucają zadania i obowiązki na samorządy oraz wprowadzają trudne do spełnienia zapisy o możliwość uzyskania dofinansowania tylko dla linii ujętych w wojewódzkim planie transportowym. W dyskusji uczestnicy konferencji potwierdzili, że zapisy o konieczności wpisywania linii dofinansowywanych z Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych jest niezrozumiała i będzie bardzo trudna do wprowadzenia w życie.

Dyskusję podsumowującą obrady podczas całej konferencji moderował prof. W. Starowicz. A. Sobota podziękował za świetne zorganizowanie konferencji i prowadzenie dyskusji. Zaproponował jednak, aby dyskusje zaplanować po wystąpieniach i aby kolejna konferencja została poświęcona problemom jakości w publicznym transporcie zbiorowym. A. Krych postulował, aby obrady miały charakter otwartych, bez przerw kawowych. Na co ripostował prof. W. Starowicz, że taka formuła jest trudna do realizacji, gdyż referaty nie są drukowane i uczestnicy konferencji nie mają możliwości wcześniejszego zapoznania się z ich treścią. Ważnym głosem w dyskusji na temat zeroemisyjności transportu zbiorowego była refleksja Grzegorza Dyrkacza (wiceprezes Zarządu ds. Zarządzania Przewozami MPK S.A. w Krakowie), który powiedział, że zapisy planów zarządzania kryzysowego wymagają, aby przedsiębiorstwa komunikacyjne udostępniały pojazdy spalinowe (jako łatwiejsze do zapewnienia zasilania) na potrzeby ewakuacji mieszkańców miasta. Stąd przedsiębiorstwa komunikacyjne muszą stale utrzymywać sprawną i nowoczesną flotę pojazdów spalinowych.

Na zakończenie Prof. W. Starowicz podziękował wszystkim za obecność, udział i organizację konferencji. Grzegorz Dyrkacz dołączył podziękowań i zaprosił wszystkich wycieczkę techniczną i na konferencję w 2026 roku.

Ostatnim punktem programu konferencji była wycieczka techniczna w postaci zwiedzania placu budowy nowej linii tramwajowej KST i przystanku podziemnego pod Rondem Polsadu.

Opracowanie: Zofia Bryniarska – Członek Koła przy Politechnice Krakowskiej

Zdjęcia – Anna Karpierz, Edyta Paś, Sabina Puławska-Obiedowska

1234►